به نقل از «خبرگزاری برنا»

تاریخچه «قیمه» و غذاهای نذری در ماه محرم

تاریخ انتشار: ۲۵ تیر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۲۳۶۸۳۳

«نادر میرزا قاجار» نواده «فتحعلی شاه قاجار» در کتاب «خوراک‌های ایرانی» که به آشپزی دوره قاجار اختصاص دارد از این باور ایرانیان قاجاری پرده برمی‌دارد که قیمه متعلق به دوره ساسانیان و بلکه نخستین خورش جهان است.

به گزارش برنا؛ «خورش قیمه» از کی شد مهم‌ترین غذای نذری در ایام محرم؟ دراین‌باره روایت‌های متفاوت و جالبی وجود دارد؛ نخستین روایت هم اینکه قیمه از دوره قاجار غذای نذری محرم شد؛ چون ایرانیان آن را بسیار لذیذ و «شاهنشاه خورش‌ها» می‌دانستند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 قیمه در ایران قدیمی‌تر از این حرف‌هاست و در دوره صفویه هم «ژان شاردن»، سیاح فرانسوی آن را دیده و چشیده و درباره‌‌اش نوشته است: «[ایرانیان] گوشت را هرگونه به کار برند، خواه خورش قیمه یا انواع خورش‌های دیگر یا کباب باشد، با بهترین ادویه چاشنی می‌زنند».

«نادر میرزا قاجار» نواده «فتحعلی شاه قاجار» نیز در کتاب «خوراک‌های ایرانی» که به آشپزی دوره قاجار اختصاص دارد از این باور ایرانیان قاجاری پرده برمی‌دارد که قیمه متعلق به دوره ساسانیان و بلکه نخستین خورش جهان است.

وی درباره قیمه نوشته است: «شاهنشاه خورش‌ها و از ساسانیان مانده، بدان جای که از این خورش گمان است پیش‌تر خورشی نبود. بس نیکو و بامزه و گوارنده و پسنده‌ هرکسی است. و آن، چنان پزند که گوشت فربه باید که آن را به کارد پاره‌ها کنند چون فندقی هر یک به یک‌اندازه و روغن باید هر چه پاک‌تر و بهتر. پس به دیگدان بریزند... چون پیاز و گوشت به اندازه سرخ گردید، نیمه‌‌نخود [لپه] به‌اندازه افکنند، پس آب به‌اندازه ریزند و برافروزند تا نیک پخته شود. پس، زعفران به آب سوده [بسایند، مخلوط کنند] در آن ریزند که به رنگ زعفرانی گردد. و از داروها [ادویه‌ها] افشانند».

البته به قیمه بادمجان هم ارادت ویژه داشته و در ادامه نوشته است: «و بدان‌گاه که بادنگان [بادمجان] بُوَد، قیمه‌ بادنگان بهترین خورش‌‌هاست... بادنگان‌های سرخ‌کرده بدان افکنند تا نیک پخته گردد و نیک‌ترین خورش‌هاست».

با این ارج و قربی که قیمه نزد مردمان عهد قاجار داشته، معلوم است که چرا این غذا را برای پخت نذری و اطعام عزاداران محرم برمی‌گزیدند؛ غذای عزیز و لذیذ و همه‌پسند! 

قیمه با گوشت قورمه

علاوه‌ بر علاقه ایرانیان دوره قاجار تا دوره حاضر به قیمه روایت‌های دیگری هم درباره جایگاه این خورش محبوب در میان غذاهای نذری وجود دارد؛ از جمله اینکه: «چرخشی بودن محرم که گاه به تابستان می‌افتاد و گاه به زمستان در گذر زمان محبوبیت قیمه را برای نذری افزایش داد؛ چرا که قیمه به‌دلیل امکان نگه‌داری لپه خشک، برخلاف قورمه‌سبزی و خورش بامیه و خورش کدو و... خورش تمام فصول است».

روایت دیگر اینکه: «نباید نقش زنان را در بسط و گسترش نذری‌های ایام محرم نادیده گرفت. زنان علاوه‌ بر اینکه در پخت غذای نذری در تکایا مشارکت داشتند، دارای مراسم مستقل خود نیز بودند. زنان دوره قاجار و پهلوی معمولا مراسم کوچکی را در این ایام در خانه‌هایشان برگزار می‌کردند و برای برآورده‌شدن حاجتشان نذری می‌دادند.

در این مراسم که بانوان مدیریت را به‌طور کامل بر عهده داشتند [برای بی‌نیازبودن از ذبح گوسفند و شقه‌کردن گوشت توسط مردان] از گوشت ذخیره‌ شده که به آن قورمه می‌گفتند، استفاده می‌کردند که این گوشت بیش‌تر مناسب قیمه بود و قیمه‌ بهتری با مزه خاصی با آن پخته می‌شد که مطلوبیت بیشتری از دیگر خورش‌ها داشت و پرطرفدار بود.

گوشت قورمه در واقع گوشت خرد شده‌ است که پس از سرخ‌کردن در روغن در ظروف سفالی یا خیک نگهداری می‌شد. یکی از دلایلی که امروزه غذای نذری غالب این ایام قیمه است به این موضوع برمی‌گردد».

ربط قیمه محرم به رضاخان!

روایت دیگری که از دلیل رواج طبخ قیمه در ایام محرم وجود دارد به دوره پهلوی اول بازمی‌گردد و ماجرا از این قرار است: «رضاخان که پیش از رسیدن به‌ سلطنت در مراسم سوگواری‌ ماه محرم شرکت می‌کرد پس از رسیدن به‌ حکومت تغییر رویه داد و به‌ تدریج مراسم عزاداری را ممنوع کرد. شهربانی برای برقراری مجالس عزاداری موانع و مشکلاتی به‌وجود آورد و از صاحبان تکایا و هیأت‌ها خواست برای برگزاری مراسم‌ ماه محرم اجازه بگیرند.

بعدها در دوره رضاخان حرکت دسته‌های عزادار نیز در ایام محرم ممنوع شد. حتی اگر احیانا در بعضی خانه‌ها مخفیانه و به‌صورت پنهانی مراسم عزاداری برپا می‌شد صاحبخانه‌ها تحت ‌تعقیب قرار گرفته و راهی زندان می‌شدند. نوحه‌گران و تعزیه‌خوانان دستگیر شدند... ممنوعیت عزاداری علنی در دوره رضاخان باعث شد تا این مراسم به‌ جای تکیه و حسینیه و مسجد، در منازل بزرگ و خانه‌باغ‌ها برگزار شود».

طبق این روایت در تهران قدیم در مراسم‌ محرم بیشتر با آبگوشت و گوشت کوبیده و گاهی عدس‌پلو از عزاداران پذیرایی می‌شد، اما از وقتی مجالس عزا به خانه‌ها رفت غذاهای نذری هم به سبک غذاهای خانگی نزدیک شد و قیمه به‌دلیل همه‌پسند بودن غذای اصلی شد.

قیمه با همه روایت‌های متفاوتی که درباره‌اش وجود دارد همچنان محبوب‌ترین غذای نذری ایام محرم در ایران است.

 

 

 

 

آیا این خبر مفید بود؟

نتیجه بر اساس رای موافق و رای مخالف

منبع: خبرگزاری برنا

کلیدواژه: محرم قیمه دوره قاجار غذای نذری ایام محرم خورش ها خانه ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.borna.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری برنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۲۳۶۸۳۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تاریخچه دیدارهای الکلاسیکوی ایران / اردیبهشت‌ماه طلایی‌رنگ است

تیم‌های فوتبال پرسپولیس و سپاهان امروز در چارچوب بیست‌وپنجمین هفته لیگ‌برتر برای هشتادومین مرتبه در برابر یکدیگر قرار می‌گیرند.

به گزارش خبرگزاری ایمنا، تیم‌های فوتبال پرسپولیس تهران و سپاهان اصفهان امروز _چهارشنبه دوازدهم اردیبهشت_ در چارچوب هفته بیست‌وپنجم رقابت‌های لیگ برتر فوتبال باشگاه‌های ایران از ساعت ۱۹:۳۰ در ورزشگاه آزادی به مصاف یکدیگر می‌روند و الکلاسیکوی فوتبال ایران را در حضور تماشاگران برگزار خواهند کرد.

تیم فوتبال پرسپولیس با ۵۲ امتیاز در رده دوم جدول است و تحت هر شرایطی در این هفته از این رده پائین‌تر نخواهد رفت. صعود پرسپولیس به رده نخست مستلزم امتیاز از دست دادن استقلال است. پرسپولیس که یک امتیاز از استقلال کمتر دارد، تحت شرایط خاص با نتیجه تساوی هم امکان صدرنشینی دارد. سپاهان که تا مقطعی از نیم‌فصل اول، شانس نخست قهرمانی به شمار می‌رفت، با ۴۵ امتیاز سوم است و با هر نتیجه‌ای در این هفته جایگاه این تیم تغییر نخواهد کرد.

پرسپولیس با بیشترین شکست مقابل سپاهان

پرسپولیس با ۱۶ شکست برابر سپاهان در لیگ برتر، برابر هیچ تیمی بیشتر از این بازنده نبوده است. سپاهان در دو تقابل اخیر در برابر پرسپولیس به پیروزی رسیده و پرسپولیس در سه بازی اخیر خود در برابر سپاهان در لیگ موفق به گلزنی نشده است. پرسپولیس در هفت تقابل قبلی با سپاهان در لیگ تنها در یک بازی برنده شده است.

از آخرین پیروزی پرسپولیس برابر سپاهان در ورزشگاه آزادی ۶ فصل می‌گذرد. پرسپولیس تنها تیمی است که ژوزه مورایس در لیگ برتر بیش از دو بار با آن دیدار داشته و شکستی تجربه نکرده است. نکته جالب‌تر اینکه سپاهان با ژوزه مورایس تاکنون از پرسپولیس گل نخورده است.

آمار ضعیف قرمزها مقابل طلایی‌پوشان در خانه

آخرین بازی خانگی که پرسپولیس گل نزد، به بازی برگشت فصل پیش با سپاهان باز می‌گردد. پیام نیازمند سنگربان سپاهان آمار خیره‌کننده‌ای برابر پرسپولیس دارد و در ۹ تقابل با این تیم در لیگ، هفت مرتبه موفق به بسته نگه داشتن دروازه‌اش شده است و برابر هیچ تیمی بیش از پرسپولیس کلین‌شیت نداشته است.

بیژن حیدری برای ششمین‌بار تقابل دو تیم در لیگ برتر را سوت خواهد زد و با عبور از علیرضا فغانی رکورددار بیشترین قضاوت در این بازی شد. حیدری یک‌بار هم جدال دو تیم را در جام حذفی داوری کرده که حاصل شش قضاوت این داور، دو پیروزی برای پرسپولیس، یک برد برای سپاهان و سه تساوی بوده است.

الکلاسیکوی شماره ۸۲ با شرایط متفاوت

پرسپولیس و سپاهان در هفته بیست‌وپنجم لیگ برتر برگزارکننده هشتادودومین تقابل رودرروی یکدیگر هستند. در هشتادویک بازی قبلی که پرسپولیس و سپاهان روبه‌روی هم قرار گرفته اند، ۲۷ پیروزی برای پرسپولیس و ۲۱ برد برای سپاهان به ثبت رسیده و ۳۳ دیدار دو تیم با تساوی خاتمه یافته است.

باتوجه به شرایط جدول، این دو تیم با حساسیت بالایی برابر هم به میدان می‌روند، دیداری که می‌تواند در سرنوشت قهرمانی این فصل از لیگ برتر هم تاثیر مستقیمی داشته باشد. پرسپولیس و سپاهان در حالی مقابل هم قرار می‌گیرند که سرخ‌پوشان در پنج دیدار خانگی قبلی خود مقابل طلایی‌پوشان موفق به پیروزی نشده است.

در واقع آخرین باری که پرسپولیس موفق به کسب سه امتیاز خانگی مقابل سپاهان شده، دیدار برگشت دو تیم در لیگ هفدهم بود که شاگردان برانکو ایوانکوویچ مقابل سپاهانی قرار گرفتند که حال‌وروز خوشی نداشت و با منصور ابراهیم‌زاده در رتبه سیزدهم قرار داشت.

دهمین جدال پرسپولیس - سپاهان در اردیبهشت‌

رویارویی هفته بیست‌وپنجم پرسپولیس و سپاهان، دهمین مصاف این دو تیم در اردیبهشت‌ است. در ۹ مرتبه قبلی، سپاهان سه بار برنده شده و پرسپولیس تنها یک برد دارد که آن‌هم مربوط به پیروزی رویایی هفته پایانی لیگ هفتم است. همچنین پنج تقابل دو تیم در دومین ماه سال، مساوی شده که چهار مرتبه‌اش در پنج رویارویی اخیر بوده است.

در بازی برگشت فصل دوم لیگ‌برتر بازی پرسپولیس و سپاهان مساوی شد. در آن فصل قهرمانی سپاهان قطعی بود که آن‌ها در هفته بیست‌وسوم برابر پرسپولیس در ورزشگاه تختی قرار گرفتند. میهمان با گل دقیقه ۶۲ فرشباف جلو افتاد اما علی انصاریان دقیقه ۸۲ بازی را به تساوی کشاند.

بازی برگشت فصل چهارم لیگ‌برتر به‌سود سپاهان تمام شد. این برای اولین بار در تاریخ لیگ برتر بود که سرمربی هر دو تیم که راینر سوبل و استانکو بودند ایرانی نبودند. پرسپولیس در خانه با گل جواد کاظمیان در دقیقه ۱۷ پیش افتاد. بازی با همین نتیجه تا ۱۵ دقیقه پایانی ادامه داشت که سپاهان با بریس رسول خطیبی در دقایق ۷۶ و ۲+۹۰ کامبک زد.

در بازی برگشت فصل پنجم لیگ‌برتر بازهم سپاهان برنده شد. بازی آخر فصل هر دو تیم که پایان دوران آری هان در پرسپولیس و ادسون تاوارس در سپاهان هم محسوب می‌شد. سپاهان در نقش‌جهان تیم برتر زمین بود و با گل‌های رسول خطیبی و جابا موجیری برنده شد. آن‌ها در دقیقه آخر، یک پنالتی را هم با ضربه چیپ خطیبی از دست دادند که محمدی، مهارش کرد.

دیدار برگشت فصل هفتم لیگ‌برتر را پرسپولیس به‌سود خود به پایان رساند. آن دیدار فینال لیگ هفتم به میزبانی پرسپولیس در آزادی بود که سپاهان با مساوی، قهرمان می‌شد اما پرسپولیس به برد نیاز داشت. گل دقیقه ۱۶ محسن خلیلی با گل دقیقه ۲۹ احسان حاج‌صفی جواب داده شد و همه‌چیز آماده برگزاری جشن قهرمانی میهمان بود که دقیقه ۷+۹۰ و ضربه سر سپهر حیدری، سرنوشت را ۱۸۰ درجه تغییر داد و تاج را بر سر پرسپولیسِ قطبی گذاشت.

دیگر بازی دو تیم در اردیبهشت‌ماه به بازی برگشت در فصل نهم لیگ‌برتر می‌گردد که نتیجه مساوی شد. سپاهانِ قلعه‌نویی تقریباً قهرمان شده و بعید بود تیمی رقیب آن‌ها شود. آن‌ها برای از بین بردن احتمالات روی کاغذ، در برابر پرسپولیس در تهران قرار گرفتند و با گرفتن یک امتیاز، کار را تمام کردند. هادی نوروزی دقیقه ۴۷ برای میزبان گل زد اما در ادامه گل مهدی کریمیان در دقیقه ۷۷ بازی را مساوی و سپاهان را قهرمان کرد.

در بازی برگشت فصل دهم لیگ‌برتر هم دیدار این دو تیم برنده نداشت و یکی از آن رویارویی‌های کسل‌کننده تاریخ دو تیم بود که در بیست‌وپنجم اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۰ برگزار شد که سپاهان در اصفهان از پرسپولیس میزبانی کرد و بازی بدون‌گل خاتمه یافت. قهرمانی سپاهان قبل از این بازی قطعی شده بود و دو تیم یک هفته مانده به پایان، حال و حوصله فوتبال هم نداشتند.

در جدال برگشت فصل هجدهم لیگ‌برتر هم امتیازات تقسیم شد. آخرین حضور برانکو ایوانکوویچ روی نیمکت پرسپولیس برابر سپاهان در لیگ برتر بود و ۸۰ هزار تماشاگر به ورزشگاه آزادی آمدند و بدون دیدن گل به خانه‌های‌شان برگشتند.

جالب‌تر اینکه بازی برگشت دو تیم در فصل بیستم لیگ‌برتر هم مساوی تمام شد. پرسپولیس پیش از دربی به اصفهان رفت و در برابر سپاهان قرار گرفت. تیم یحیی گل‌محمدی با گل دقیقه ۵۵ عیسی آل‌کثیر پیش افتاد اما درنهایت بازی با گل دقیقه ۸۷ محمد محبی، مساوی شد تا دومین رویارویی گل‌محمدی و نویدکیا هم بدون برنده باشد.

در بازی برگشت فصل بیست‌ویکم لیگ‌برتر سریال مساوی‌ها در اردیبهشت‌ماه به پایان رسید. آخرین پرده از سریال چهار قسمتی رویارویی گل‌محمدی و نویدکیا که برنده‌اش، استقلال بود چرا که با نتیجه‌ای که ثبت شد، قهرمانی تیم فرهاد مجیدی قطعی شد. این دیدار به دلایل انضباطی به سیرجان منتقل شده بود و سپاهان با گل‌های محمد نژادمهدی و سجاد شهباززاده از حریف پیش افتاد و گل دقیقه ۸۲ علی نعمتی فقط فاصله را کم کرد تا سپاهان برنده شود.

الکلاسیکو خارج از شرایط جدولی

دیدار پرسپولیس و سپاهان هیچ ربطی به جدول و شرایط دو تیم در لحظه ندارد. مهم نیست چه کسی روی نیمکت دو تیم باشد و کدام بازیکنان لباس دو تیم را به تن کنند، بازی در کدام شهر باشد و زیر عنوان کدام تورنمنت، این بازی گل سرسبد بازی‌ها در هر هفته و هر شرایطی است. اما این بار در آستانه دیداری هستیم که انگیزه در آن موج می‌زند.

انگیزه برای هر دو تیم و سوای خواست هواداران میلیونی هر دو باشگاه که حاضرند هر فصل دست خالی بمانند، اما این یک مسابقه را ببرند. در بسیاری از مواقع تاریخی یکی از این دو تیم در شرایط حساسی بوده، اما فوتبال ایران کمتر سراغ دارد که دیداری پیش بیاید که هر دو تیم انگیزه یکسان برای پیروزی داشته باشند.

کد خبر 749628